Theo tín ngưỡng thờ cúng vốn có của người dân Việt Nam, hàng năm cứ đến đúng ngày mất của người thân thì các gia đình sẽ tổ chức lễ giỗ để tưởng nhớ người đã khuất. Trong đó, văn khấn trước ngày giỗ thường là một phần quan trọng không thể thiếu trong lễ này. Tuy nhiên, nhiều người lại không biết chuẩn bị mâm cúng và văn khấn như thế nào cho đầy đủ, chi tiết. Bài viết dưới đây của Lăng mộ đá Ninh Bình sẽ cung cấp toàn bộ thông tin để bạn dễ dàng tham khảo nhé!
Nội dung bài viết
- 1 Ý nghĩa của ngày giỗ
- 2 Ba ngày giỗ chính của người Việt Nam
- 3 Hai lễ quan trọng nhất trong ngày giỗ
- 4 Mâm cúng ngày giỗ thường (lễ Tiên Thường) nên có những gì?
- 5 Khi khấn vái xưng hô như thế nào?
- 6 Văn khấn trước ngày giỗ thường chuẩn nhất, chi tiết nhất
- 7 Văn khấn ngày giỗ thường hằng năm chi tiết
- 8 Lời kết
Ý nghĩa của ngày giỗ
Ngày giỗ là một trong những phong tục đã có từ lâu đời. Đây là dịp để các thành viên trong gia đình từ cô, dì, chú, bác, anh, chị,… đi học tập, làm việc xa có thể trở về quây quần bên nhau để tưởng nhớ đến ngày mất của ông bà, tổ tiên. Lúc này, tất cả mọi người đều giúp đỡ nhau, mỗi người một việc sao cho hoàn thành mâm cúng một cách chỉnh chu nhất để dâng lên bàn thờ ông bà, tổ tiên thể hiện lòng thành kính.
Văn khấn trước ngày giỗ thường sẽ khác nhau tùy theo hoàn cảnh của gia đình và truyền thống của địa phương. Không quan trọng đó là một mâm lễ cao sang hay một vài món đơn giản mà mục đích quan trọng nhất của ngày giỗ là tưởng nhớ đến người đã khuất và cũng là dịp để con cháu tụ họp về một nhà.

Ý nghĩa của ngày giỗ
Ba ngày giỗ chính của người Việt Nam
Theo phong tục của người Việt Nam, căn cứ vào thời gian đã mất của người đã khuất mà tổ chức các ngày giỗ khác nhau. 3 ngày giỗ phổ biến nhất ở tất cả các vùng miền của Việt Nam là: ngày giỗ đầu, ngày giỗ hết và ngày giỗ thường.
Giỗ đầu
Đó là ngày giỗ đầu tiên (tức là một năm sau ngày mất) được tổ chức trong thời gian mọi người còn để tang và không khí ngày giỗ lúc này sẽ còn một chút đau buồn, tiếc nuối. Ngày giỗ đầu còn được gọi là Tiểu Tường và được diễn ra một cách vô cùng trang nghiêm, đầy đủ lễ nghi. Các thành viên trong gia đình vẫn mặc đồ tang, thậm chí người thân đau buồn và khóc trong buổi lễ.
Người được mời dự ngày giỗ đầu phải mặc trang phục lịch sự, kín đáo. Không được cười đùa hay thực hiện các hành động làm mất đi không khí trang nghiêm của buổi lễ.
Giỗ hết
Văn khấn ngày giỗ hết (còn gọi là giỗ Đại Tường) của của người đã khuất sẽ được thực hiện vào thời điểm hai năm sau khi người quá cố qua đời. Vì đây là ngày giỗ được tổ chức trong thời gian để tang (3 năm) nên nó vẫn mang một không khí buồn bã, tang thương.
Ngày giỗ Đại Tường được cho là ngày giỗ quan trọng nhất, với sự hiện diện của đầy đủ họ hàng, người thân và những người thân thuộc khác. Trong vòng 3 tháng sau ngày giỗ hết, nghĩa là sau 27 ngày để tang người quá cố, gia đình sẽ chọn ngày thích hợp để thực hiện lễ mãn tang (hay còn gọi là đoạn tang hoặc hết tang).
Các hoạt động chính của tang lễ đoạn tang bao gồm các nghi thức sau:
- Sửa sang, xây đắp lại mộ phần cho sạch đẹp hơn.
- Đốt khăn tang, áo tang, câu đối,…
- Bỏ bàn thờ riêng của người đã khuất và tiến hành chuyển bài vị về bàn thờ ông bà tổ tiên.
- Làm lễ khấn để báo cáo với ông bà tổ tiên, chuyển bát hương của người đã khuất vào bàn thờ.
- Thay vì chuyển toàn bộ bát hương của người đã khuất lên bàn thờ gia tiên, gia chủ cũng có thể xin phép rút 3 nén hương trong bát hương rồi cắm vào bàn thờ gia tiên. Lưu ý các đồ vật tâm linh như di ảnh, bát hương cần được đặt ngay ngắn, đúng hướng phong thủy.

Giỗ hết
Giỗ thường
Giỗ thường hay còn gọi là Cát Kỵ là ngày giỗ của người đã mất bắt đầu từ năm thứ 3 trở đi. Còn được gọi là ngày giỗ thường hằng năm vì con cháu không còn mặc tang phục và cũng là dịp để con cháu sum vầy tưởng nhớ ngày mất của người quá cố. Ngày giỗ Cát Kỵ thông thường được tổ chức đơn giản, ít công phu hơn so với ngày giỗ đầu và ngày giỗ hết.
Tuy nhiên, văn khấn trước ngày giỗ thường dành cho ông bà tổ tiên và mâm lễ cần phải chuẩn bị đầy đủ, chu đáo.
Hai lễ quan trọng nhất trong ngày giỗ
Thông thường, vào dịp giỗ chạp, con cháu phải tiến hành hai nghi lễ quan trọng là lễ Tiên Thường và Chính Kỵ.
Lễ Tiên Thường
Lễ Tiên Thường sẽ được tổ chức trước ngày giỗ thật một ngày. Con cháu tiến hành nghi lễ này nhằm mục đích mời ông bà tổ tiên, những người đã khuất về hưởng ngày giỗ và để xin Thổ công cho phép linh hồn của họ được siêu thoát và trở về nhà trong ngày giỗ chính thức. Lúc này, gia đình sẽ làm lễ và đọc lời khấn gia tiên tại phần mộ.
Ngoài mục đích như đã kể trên, lễ Tiền Thường còn là ngày để con cháu thăm viếng, sửa sang lại phần mộ cho người đã khuất. Lễ Tiên Thường thông thường sẽ được tiến hành vào chiều muộn ngày hôm trước thắp nhang, đèn cho đến hết ngày Chính Kỵ.
Một điều cần lưu ý là lễ Tiên Thường chỉ dành cho những người như cụ kỵ, ông cố nội, ông bà nội, cha mẹ,…. Vì vậy, ngày giỗ của những người nhỏ tuổi hơn như cháu, chắt,… không nhất thiết phải làm lễ Tiên Thường.

Lễ Tiên Thường
Lễ Chính Kỵ
Đây là ngày giỗ chính thức được tổ chức vào ngày người quá cố qua đời. Tùy theo hoàn cảnh tài chính của các thành viên trong gia đình mà số tiền chi cho đám giỗ sẽ khác nhau.
Đối với những gia đình có điều kiện tài chính thì có thể tổ chức lễ Chính Kỵ hoành tráng hơn. Họ có thể mời toàn bộ các thành viên trong gia đình, bạn bè thân thiết và hàng xóm đến dự ngày giỗ. Đối với những gia đình không dư dả về tài chính, bữa cơm cúng giỗ chỉ gồm những món cơ bản gồm cơm, chè, một vài món mặn và nhang đèn, hoa quả.
Tuy nhiên, sự kính trọng của các thành viên trong gia đình dành cho người đã khuất không phụ thuộc vào ngày giỗ lớn hay nhỏ mà căn cứ vào việc con cháu có thực sự coi đây là một ngày để tưởng nhớ hay không. Sau khi bày mâm cúng lên bàn thờ, gia chủ sẽ đọc văn khấn cho người thân đã qua đời để mời họ về nhà hưởng giỗ.

Lễ Chính Kỵ
Mâm cúng ngày giỗ thường (lễ Tiên Thường) nên có những gì?
Đối với ngày Cát Kỵ, lễ cúng và các lễ khác phải thật trang trọng, thành tâm và đầy đủ lễ vật như: hương, hoa, trái cây, vàng mã và mâm lễ mặn cần thiết cho buổi lễ gồm xôi, gà, vịt, và các món cơm canh,…Tuy nhiên, không có một quy định nào về mâm cúng này. Mâm cúng hoàn toàn có thể vô cùng đơn giản hoặc sang trọng tuỳ thuộc vào điều kiện kinh tế của gia đình, điều quan trọng là lòng thành tâm, thành kính và tưởng nhớ đến người đã khuất.
Đến ngày Tiên Thượng, gia chủ phải thực hiện hai nghi lễ: lễ cúng cáo Thổ Thần và lễ cúng gia tiên bằng gồm hương, hoa quả, trầu cau, vàng mã, đồng tiền, rượu, và văn khấn.

Mâm cúng cần chuẩn bị trước khi đọc văn khấn trước ngày giỗ thường
Khi khấn vái xưng hô như thế nào?
- Nếu người đã mất là bố thì phải xưng hô là: Hiền Khảo
- Nếu người đã mất là mẹ thì phải xưng hô là: Tổ Khảo
- Nếu người đã mất là bà nội/ bà ngoại thì phải xưng hô là: Tổ Tỷ
- Nếu người đã mất là cụ ông thì phải xưng hô là: Tằng Tổ Khảo
- Nếu người đã mất là cụ bà thì phải xưng hô là: Tằng Tổ Tỷ
- Nếu người đã mất là anh em thì phải xưng hô là: Thệ huynh hoặc Thệ đệ
- Nếu người đã mất là chị em thì phải xưng hô là: Thể tỵ hoặc Thể muội
- Nếu người đã mất là cô dì hoặc chú bác thì phải xưng hô là: Bá Thúc Cô Di hoặc Tỷ Muội
- Nếu khấn chung những người đã khuất thì gọi là Cao Tằng Tổ Tỷ, Cao Tằng Tổ Khảo hoặc nội ngoại Gia Tiên.
Văn khấn trước ngày giỗ thường chuẩn nhất, chi tiết nhất
Văn khấn trước ngày giỗ thường là một phần không thể thiếu trong ngày giỗ, cần lưu ý khấn đúng, khấn đủ để được chứng giám, chi tiết bài văn khấn như sau:
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Con lạy 9 phương Trời, 10 phương Chư Phật, Chư Phật mười phương
Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ Chư Vị Tôn thần
Con kính lạy ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần Quân
Con kính lạy các ngài Thần linh, Thổ địa cai quản trong xứ này
Hôm nay là ngày … tháng … năm …
Ngày trước giỗ – Tiên Thường …
Tín chủ con là: …
Ngụ tại: …
Nhân ngày mai là ngày giỗ của … (họ tên người mất)
Chúng con cùng toàn thể gia quyến tuân theo nghi lễ, thành tâm dâng lễ, quả cau lá trầu, hương hoa, trà quả, đốt nén tâm hương, trước ngay án tọa Tôn thần cùng chư vị uy linh, kính cẩn tấu trình.
Chúng con kính mời các vị Bản gia Thổ Công, Táo Quân, Long Mạch và các vị Thần linh linh thiêng hiển hiện trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù hộ cho toàn gia chúng con an ninh khang thái, vạn sự tốt lành.
Kính thưa các vị Thần linh, Gia tiên chúng con và những vong hồn nội tộc được thờ phụng vị cùng về nơi đây cùng hâm hưởng.
Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!

Văn khấn trước ngày giỗ thường chuẩn nhất, chi tiết nhất
Văn khấn ngày giỗ thường hằng năm chi tiết
Văn khấn trước ngày giỗ thường hằng năm cũng có các phần chính tương tự như bài văn khấn giỗ thường, tuy nhiên cách khấn và lời khấn vẫn có sự khác biệt cần chú ý như sau:
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Đức Đương Cảnh Thành Hoàng Chư Vị Đại Vương.
Con kính lạy ngài Đông Trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân.
Con kính lạy các ngài Thần Linh, Thổ Địa cai quản trong xứ này.
Con kính lạy chư Gia Tiên Cao Tằng Tổ Tiên nội ngoại họ…
Tín chủ (chúng) con là: … tuổi …
Ngụ tại: …
Hôm nay là ngày … tháng … năm … (Âm lịch)
Chính ngày giỗ của: …
Năm qua tháng lại, vừa ngày húy lâm. Ơn võng cực xem bằng trời biển, nghĩa sinh thành không lúc nào quên. Càng nhớ công ơn gây cơ tạo nghiệp bao nhiêu, càng cảm thâm tình, không bề dãi tỏ. Nhân ngày chính giỗ, chúng con và toàn gia con cháu, nhất tâm sắm sửa lễ vật kính dâng, đốt nén tâm hương dãi tỏ tất thành.
Thành khẩn kính mời: …
Mất ngày tháng năm (Âm lịch): …
Mộ phần táng tại: …
Cúi xin linh thiêng giáng về linh sàng, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, độ cho con cháu bình an, gia cảnh hưng long thịnh vượng.
Tín chủ con lại xin kính mời các cụ Tổ Tiên, nội ngoại, Tổ Khảo, Tổ Tỷ, Bá Thúc, Cô Dì và toàn thể các Hương Linh Gia Tiên đồng lai hâm hưởng.
Tín chủ lại mời vong linh các vị Tiền chủ, Hậu chủ trong đất này cùng tới hâm hưởng.
Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.
Phục duy cẩn cáo!
Lời kết
Hy vọng bài viết trên đây của Lăng mộ đá Ninh Bình đã giúp bạn hiểu rõ hơn về các lễ cần có trong ngày giỗ, các lễ vật cần chuẩn bị trong mâm cúng và quan trọng nhất là văn khấn trước ngày giỗ thường. Đây là ngày đặc biệt để tưởng nhớ, tỏ lòng thành thành kính với người đã khuất nên nhất định phải được tiến hành một cách trang nghiêm, đầy đủ lễ nghi nhé!