Các bài cúng Tết cổ truyền đã đi theo nề nếp của những ngày “chào năm cũ – đón năm mới” của người dân Việt Nam. Theo lệ thường, mỗi khi dâng cỗ mặn vào ngày đầu năm mới, người ta lại đọc bài cúng Tết cổ truyền dân tộc để mời gọi các bậc tiên tổ, các vị thần linh chứng giám, về hưởng lộc cùng gia đình.
Bài cúng Tết cổ truyền sử dụng ngày mùng một Tết
Kính lạy:
Các cụ Tổ khảo, Tổ tỷ, bá thúc huynh đệ, đường thượng tiên linh, và các hương hồn nội tộc, ngoại tộc.
Hôm nay là ngày mùng một Tết, tháng Giêng, năm ………….
Chúng con là: ………………………………………………………………………………..Tuổi ……………
Hiện cư ngụ tại số nhà Đường ………………………………..Khu phố: …………………………………
Phường ………………………………Quận ………………….Thành phố …………………………………..
Nay theo tuế luật, âm dương vận hành tới tuần Nguyên đán, mồng một đầu xuân, mưa móc thấm nhuần, đón mừng năm mới. Con cháu tưởng niệm ân đức Tổ tiên như trời cao biển rộng, khôn đem tấc cỏ báo đáp ba xuân. Do đó, chúng con cùng toàn thể con cháu trong nhà sửa sang lễ vật, oản quả hương hoa kính dâng trước án.
Kính mời các cụ Cao tằng Tổ khảo, Cao tằng Tổ tỷ, bá thúc đệ huynh, cô di tỷ muội, nam nữ tử tôn nội ngoại, cúi xin thương xót con cháu, linh thiêng giáng về linh sàng, phù hộ độ trì con cháu, năm mới an khang, mọi bề thuận lợi, sự nghiệp hanh thông, bốn mùa không hạn ách nào xâm hại, tám tiết có điềm lành tiếp ứng. Tín chủ lại mời các vị vong linh, tiền chủ, hậu chủ ở trong đất này cùng về hâm hưởng.
Giải tấm lòng thành cúi xin chứng giám. Phục duy cẩn cáo!
Bài cúng sử dụng các ngày từ mùng 2 đến ngày đưa “ông Vải” (mùng 7 Tết)
Kính cáo chư vị chư gia Cao tằng Tổ khảo, Cao tằng Tổ tỷ, cùng chư vị tiền nhân họ………(ghi họ chủ nhà).
Chúng con là: ………………………………………………
Hiện nay ở tại ………………………………………………
Cùng toàn gia kính bái. Kính cẩn thưa rằng:
Đất trời có vận luật, Nhật Nguyệt phải đổi thay. Mồng một (Hoặc các ngày 2,3..) hôm nay.
Xuân sắc tràn đầy, “Vạn tượng canh tân”*, “Tam dương khai thái”*, Toàn gia phấn khởi,
Thụ lộc tổ tông, “Hải đức sơn công”*, “Vĩnh miên thế trạch”*, “Quang tiền thùy hậu”*,
Vạn đại trường Xuân, Mưa móc thấm nhuần, Mừng Tết Nguyên đán, Cháu con ghi nhớ,
Công đức Tổ Tiên, Kính cẩn dâng lên, Chi nghi cụ soạn.
(Kể các thứ cúng) ……………………………………..
Cúi xin chứng giám. Lễ bạc lòng thành. Thỉnh cáo Tiên linh. Cùng vui hâm hưởng.
Tôn linh tại thượng, Phù hộ độ trì, Năm mới mọi bề, An khang thịnh vượng. Cẩn cáo.
Chú thích:
- Tam dương khai thái. Theo Dịch học: Tháng giêng thuộc quẻ Thái có 3 hào dương, nên gọi là tháng Tam dương. Thái là tên quẻ. Ý chỉ Tháng Giêng là tháng mở đầu mọi sự hanh thông cả năm.
- Vạn tượng canh tân: Mọi cảnh vật đều mới.
- Hải Đức Sơn Công: Công đức như biển rộng núi cao.
- Vĩnh miên thế trạch: Ân Trạch Tổ Tiên kéo dài nhiều đời sau.
- Quang tiền thùy hậu: Gương sáng người trước, để phúc người sau.
Những ngày Tết, lệ thường cúng cỗ mặn một lần vào buổi sáng. Khi cúng cỗ mặn mới đọc bài văn cúng trên. Còn lại bánh trái, hoa quả, đèn nhang vẫn liên tục cho đến ngày đưa “ông Vải”.
Tham khảo bài văn khấn cúng Lễ Tất Niên cuối năm chính xác nhất.
